این مقاله ساده و قابل‌فهم برای عموم مردم را درباره پاتوفیزیولوژی بیماری ام‌اس (MS) نوشته ام و سعی کرده ام که که به زبان روان و غیرتخصصی توضیح بدهم که چه اتفاقی در بدن می‌افتد وقتی فردی به ام‌اس مبتلا می‌شود. این مقاله مناسب افراد غیرپزشک است.

پاتوفیزیولوژی ام‌اس (MS): وقتی سیستم ایمنی مسیر عصبی را اشتباهی می‌رود

مقدمه

بیماری ام‌اس (MS) یکی از اون بیماری‌هایی‌ست که اسمش زیاد شنیده می‌شه، ولی خیلی‌ها نمی‌دونن دقیقاً چه بلایی سر بدن میاره. شاید بدونی ام‌اس یه بیماری عصبیه، یا اینکه باعث خستگی و ضعف عضله میشه. اما پشت پرده‌اش، اتفاقات پیچیده و عجیبی میفته.

در این مقاله با زبانی ساده می‌خوایم بریم سراغ «پاتوفیزیولوژی ام‌اس»، یعنی اینکه ام‌اس چطور کار می‌کنه و چه تغییراتی توی بدن ایجاد می‌کنه.

دستگاه عصبی چطوری کار می‌کنه؟

برای اینکه بفهمیم ام‌اس چی رو خراب می‌کنه، اول باید بدونیم دستگاه عصبی چطور کار می‌کنه:

• مغز، نخاع و اعصاب، مثل یه شبکه‌ی مخابراتی هستن.

• پیام‌ها (مثل دستور حرکت دست یا احساس سرما) از مغز به بقیه‌ی بدن و برعکس منتقل می‌شن.

• این پیام‌ها از طریق رشته‌های عصبی منتقل می‌شن؛ چیزی شبیه سیم برق.

• این «سیم‌ها» با یک پوشش محافظ به نام میلین (Myelin) عایق‌بندی شدن، تا پیام‌ها با سرعت و دقت منتقل بشن.

حالا ام‌اس چی کار می‌کنه؟

ام‌اس باعث می‌شه سیستم ایمنی بدن به اشتباه به این پوشش میلین حمله کنه، انگار که اون رو دشمن تشخیص داده.

به زبان ساده:

• سیستم ایمنی که وظیفه‌اش دفاع از بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌هاست، دچار اشتباه میشه.

• به جای حمله به میکروب‌ها، به غلاف میلینِ رشته‌های عصبی حمله می‌کنه.

• این باعث میشه میلین آسیب ببینه یا از بین بره.

• بدون میلین، انتقال پیام‌های عصبی کند، نادرست یا حتی قطع میشه.

پاتوفیزیولوژی ام‌اس به زبان ساده:

میلین چیه دقیقاً؟

میلین یه لایه چربیه که دور رشته‌های عصبی کشیده شده و مثل عایق سیم برق عمل می‌کنه. وقتی میلین سالمه، پیام‌ها سریع و درست منتقل می‌شن. اما وقتی از بین بره، مثل اینه که سیم برق رو لخت کرده باشی—ممکنه جرقه بزنه یا اصلاً کار نکنه!

پلاک‌ها در ام‌اس یعنی چی؟

وقتی حمله به میلین رخ می‌ده، بدن نمی‌تونه اون ناحیه رو مثل قبل ترمیم کنه. جای زخم‌ها به شکل «پلاک» در MRI دیده می‌شن. این پلاک‌ها نشون می‌دن که در اون نقطه، انتقال پیام مختل شده.

ام‌اس چطوری علائم ایجاد می‌کنه؟

بسته به اینکه پلاک‌ها یا ضایعات در کجای مغز یا نخاع ایجاد شده باشن، علائم مختلفی ظاهر می‌شن:

آیا بدن می‌تونه میلین رو ترمیم کنه؟

در برخی موارد، بدن سعی می‌کنه میلین رو بازسازی کنه. ولی معمولاً این بازسازی کامل نیست و با هر حمله‌ی جدید، آسیب‌ها بیشتر می‌شن. در مراحل اولیه بیماری، بدن ممکنه بتونه بخشی از آسیب‌ها رو جبران کنه، به همین خاطر علائم ممکنه موقتاً بهتر بشن.

چرا علائم ام‌اس گاهی میاد و میره؟

بیماری ام‌اس معمولاً به‌صورت عود و فروکش ظاهر می‌شه. یعنی:

• یه دوره علائم ظاهر می‌شن (بهش می‌گن حمله یا relapse)

• بعد از مدتی، بدن کمی بهبود پیدا می‌کنه (بهش می‌گن remission)

در مراحل اولیه، این بهبود می‌تونه کامل باشه. ولی با گذشت زمان، آسیب دائمی به اعصاب ممکنه باعث باقی موندن علائم بشه.

آیا فقط میلین آسیب می‌بینه؟

در مراحل پیشرفته‌تر ام‌اس، حتی خودِ رشته‌های عصبی (آکسون‌ها) هم ممکنه آسیب ببینن. این همون چیزیه که باعث ناتوانی‌های پایدار میشه—چون وقتی خود عصب از بین بره، دیگه امکان انتقال پیام وجود نداره.

جمع‌بندی

ام‌اس در واقع یه جور اشتباه دردناک در سیستم ایمنی بدنه؛ جایی که گلبول‌های سفید به بخش‌هایی از بدن حمله می‌کنن که باید ازش محافظت می‌کردن. این حمله باعث میشه سیستم عصبی درست کار نکنه، پیام‌ها اشتباه برسن یا اصلاً نرسن، و همین میشه شروع یه عالمه علائم مختلف.

ویدئو دکتر فرهاد عمادی در باره مکانیسم ام اس:

اینستاگرام دکتر عمادی 

این مطالب برای شما سودمند خواهند بود:

بوتاکس میگرن

پاسخ به پرسشهای شما در باره بوتاکس

بوتاکس چه عوارضی دارد؟

قیمت بوتاکس زیبایی و میگرن با جزئیات

 تشخیص و درمان سردردها

درمانهای میگرن

غذاهایی که سردرد را بدتر می کنند

هر آنچه لازم است در باره میگرن بدانید

بوتاکس میگرن به همراه زیبایی

با مغز خود به زبان ساده آشنا شوید

قوانین خواب آرام

اصول تغذیه سالم برای مغز

دیسک کمر، سیاتیک، تنگی کانال نخاع

درمان خانگی سرگیجه

فشار مغز

راه پیشگیری از آلزایمر

درد های عصبی 

استفاده از قسمتی یا تمام مطالب این سایت فقط با ذکر منبع بلامانع است