آپنه خواب: توقف تنفس در طول خواب

آپنه خواب یک اختلال جدی است که در آن تنفس فرد در طول خواب به صورت مکرر و برای مدت کوتاهی متوقف و سپس از سر گرفته می‌شود. این وقفه‌ها باعث کاهش سطح اکسیژن در خون و بیداری‌های جزئی می‌شوند که فرد معمولاً آن‌ها را به خاطر نمی‌آورد، اما کیفیت خواب را به شدت کاهش می‌دهند.

انواع و علائم آپنه خواب

• آپنه انسدادی خواب (OSA): شایع‌ترین نوع است و به دلیل شل شدن عضلات گلو و مسدود شدن راه هوایی رخ می‌دهد.
  • علائم: خروپف بلند و غیرعادی، وقفه‌های تنفسی مشاهده شده توسط دیگران، بیداری ناگهانی همراه با احساس خفگی، خواب‌آلودگی شدید در طول روز و سردردهای صبحگاهی.
• آپنه مرکزی خواب (CSA): در این نوع، مغز به درستی سیگنال‌های تنفس را به عضلات ارسال نمی‌کند. این نوع نادرتر است.

عوارض و درمان

آپنه درمان‌نشده خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، دیابت نوع ۲ و حوادث رانندگی را به شدت افزایش می‌دهد. موثرترین روش درمانی آپنه انسدادی، استفاده از دستگاه CPAP است که با ایجاد فشار مثبت هوا، راه هوایی را باز نگه می‌دارد. تغییر سبک زندگی و در برخی موارد، جراحی نیز ممکن است توصیه شود.

نارکولپسی: خواب‌آلودگی شدید و غیرقابل کنترل

نارکولپسی یک اختلال عصبی مزمن است که توانایی مغز در کنترل چرخه خواب و بیداری را مختل می‌کند. افراد مبتلا به این بیماری به طور ناگهانی و در هر زمان و مکانی، به خواب می‌روند.

علائم اصلی نارکولپسی

• خواب‌آلودگی شدید روزانه: اصلی‌ترین علامت است که فرد نمی‌تواند در برابر میل به خواب مقاومت کند.
• کاتاپلکسی (Cataplexy): از دست دادن ناگهانی تون عضلانی که در اثر احساسات قوی مانند خنده، عصبانیت یا شگفتی تحریک می‌شود. فرد ممکن است برای چند ثانیه یا دقیقه شل شده و کنترل عضلات خود را از دست بدهد.
• فلج خواب (Sleep Paralysis): ناتوانی موقت در حرکت یا صحبت کردن هنگام بیدار شدن یا به خواب رفتن.
• توهمات خواب (Hypnagogic Hallucinations): دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند هنگام به خواب رفتن.

درمان

نارکولپسی یک بیماری غیرقابل درمان است، اما علائم آن با داروها و تغییر سبک زندگی قابل مدیریت هستند. داروها شامل محرک‌ها برای کنترل خواب‌آلودگی روزانه و داروهای ضدافسردگی برای کنترل کاتاپلکسی می‌باشند. ایجاد برنامه خواب منظم و چرت‌های کوتاه و برنامه‌ریزی‌شده در طول روز نیز بسیار مؤثر است.

سندرم پای بی‌قرار (RLS)

سندرم پای بی‌قرار یک اختلال عصبی حسی-حرکتی است که با میل غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها مشخص می‌شود. این میل معمولاً با احساسات ناخوشایند مانند مورمور شدن، سوزش یا درد در پاها همراه است و اغلب در هنگام استراحت و به ویژه در شب‌ها بدتر می‌شود.

علائم و تأثیر بر خواب

• میل شدید به حرکت دادن پاها: به‌ویژه در هنگام نشستن طولانی‌مدت یا دراز کشیدن.
• علائم ناخوشایند: احساسات عجیبی مانند کشش، مورمور شدن یا خزیدن در پاها.
• تشدید علائم در شب: علائم معمولاً در هنگام عصر یا شب تشدید می‌شوند و می‌توانند به بیداری‌های مکرر در شب منجر شده و کیفیت خواب را به شدت کاهش دهند.

درمان

درمان سندرم پای بی‌قرار به شدت علائم بستگی دارد. در موارد خفیف، ورزش منظم، ماساژ پا و دوش آب گرم می‌تواند کمک‌کننده باشد. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهایی را برای کنترل حرکات و تسکین علائم تجویز کند. شناسایی و درمان کمبود آهن نیز در برخی موارد مؤثر است.

پاراسومنیا

پاراسومنیا به گروهی از اختلالات خواب گفته می‌شود که شامل رفتارهای غیرطبیعی در طول خواب هستند. این اختلالات معمولاً به دلیل بیداری ناکامل از خواب رخ می‌دهند و فرد معمولاً آن‌ها را به خاطر نمی‌آورد. شایع‌ترین انواع آن عبارتند از:

• راه‌رفتن در خواب (Somnambulism): راه رفتن و انجام فعالیت‌های ساده در حالی که فرد همچنان در خواب است.
• وحشت شبانه (Night Terrors): بیداری ناگهانی همراه با فریاد، ترس شدید و علائم فیزیولوژیک مانند افزایش ضربان قلب. این حالت با کابوس متفاوت است و فرد چیزی از آن به خاطر نمی‌آورد.
• اختلال رفتار حرکتی در خواب REM (RBD): در این حالت، فرد رویاهای خود را به صورت فیزیکی اجرا می‌کند که می‌تواند خطرناک باشد.