در این نوشتار من فرهاد عمادی متخصص مغز و اعصاب سعی کرده ام که به زبان ساده در باره مدت زمانی که باید صبر کنید تا تاثیر اولیه داروهای پیشگیری از میگرن را ببنید نوشته ام.
درمانهای پیشگیری‌کننده میگرن چه زمانی اثر می‌کنند؟ راهنمایی برای بیماران نگران و صبور
مقدمه
بسیاری از افرادی که از میگرن‌های مکرر رنج می‌برند، پس از مراجعه به پزشک با درمانی به نام درمان پروفیلاکسی (پیشگیری‌کننده) روبه‌رو می‌شوند؛ داروهایی که قرار نیست حملهٔ بعدی را همان فردا متوقف کنند، بلکه هدفشان کاهش دفعات و شدت حملات در بلندمدت است.
اما یکی از شایع‌ترین سوالات بیماران این است:
🕒 "این داروها کی اثر می‌گذارند؟ چرا بعد از یک هفته هنوز تغییری حس نمی‌کنم؟"
در این مقاله تلاش می‌کنیم با زبانی ساده اما علمی، به این پرسش پاسخ دهیم.
درمان پروفیلاکسی میگرن چیست؟
درمانهای پروفیلاکسی داروهایی هستند که برای پیشگیری از بروز حملات میگرنی در آینده تجویز می‌شوند، نه برای درمان سردرد فعلی.
این داروها معمولاً در موارد زیر تجویز می‌شوند:
حملات مکرر میگرن (بیش از ۴ روز در ماه)
میگرن‌های شدید و ناتوان‌کننده
افرادی که به داروهای تسکینی پاسخ نمی‌دهند
وجود علائم نورولوژیک (مانند اورا)
داروهای پروفیلاکسی میگرن: چه نوع‌هایی داریم؟
درمانهای پیشگیری‌کننده طیف گسترده‌ای دارند. در جدول زیر، رایج‌ترین گروه‌ها و مثال‌هایی از آن‌ها را می‌بینید:
| گروه دارویی | داروهای نمونه | مکانیسم کلی | شروع اثر تقریبی |
|---|
| بتابلوکرها | پروپرانولول، آتنولول | کاهش تحریک‌پذیری عروق مغز | 2 تا 6 هفته |
| ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای | آمی‌تریپتیلین | تعدیل سروتونین و نورآدرنالین | 3 تا 6 هفته |
| ضدتشنج‌ها | توپیرامات، والپروات سدیم | پایداری فعالیت الکتریکی مغز | 2 تا 8 هفته |
| مسدودکننده‌های کانال کلسیم | فلووناریزین | کاهش تحریک عصبی و وازواسپاسم | 4 تا 6 هفته |
| CGRP مونوکلونال آنتی‌بادی‌ها | ارنوماب، فریمانیزوماب | مهار مسیرهای مولکولی میگرن | 1 تا 4 هفته |
| تزریق بوتاکس | سم بوتولینوم نوع A | مهار آزادسازی نوروترنسمیترهای درد | 4 تا 8 هفته |
📌 توجه مهم: این زمان‌ها میانگین هستند. پاسخ به درمان در هر فرد متفاوت است.
چرا اثر داروها فوری نیست؟
داروهای پیشگیری‌کننده میگرن بر تنظیم طولانی‌مدت فعالیت مغز اثر می‌گذارند، نه بر تسکین فوری درد.
تصور کنید مغز شما مثل سیم‌کشی خانه‌ایست که بیش‌فعال شده؛ داروی پروفیلاکسی قرار است آن را مجدداً بازتنظیم کند، و این زمان‌بر است.
همچنین، بسیاری از این داروها با دوز پایین شروع می‌شوند و به‌تدریج افزایش می‌یابند تا عوارض جانبی به حداقل برسد. بنابراین، رسیدن به دوز مؤثر ممکن است چند هفته طول بکشد.
از کجا بدانیم دارو مؤثر است؟
پیش از شروع درمان، توصیه می‌شود یک دفترچه ثبت حملات میگرن تهیه کنید و موارد زیر را یادداشت نمایید:
پس از شروع داروی پروفیلاکسی، این یادداشت‌ها به پزشک کمک می‌کند تا:
✅ روند بهبودی را بسنجد
✅ تصمیم به ادامه، تعویض یا تنظیم دوز بگیرد
چه زمانی باید نگران باشیم؟
در صورت بروز موارد زیر، بهتر است با پزشک مشورت کنید:
عدم بهبود حتی پس از ۸ تا ۱۲ هفته مصرف منظم
بروز عوارض آزاردهنده یا خطرناک (مانند افسردگی شدید، کاهش وزن زیاد، مشکلات خواب، ضعف عضلات)
تشدید حملات میگرن پس از شروع دارو (نادر ولی ممکن)
⛔ هرگز دارو را بدون نظر پزشک قطع نکنید.
باورهای نادرست درباره درمانهای پیشگیرانه میگرن
❌ "اگر بعد از دو هفته جواب نداد، یعنی بی‌فایده‌ست."
✅ بیشتر داروهای پیشگیری‌کننده برای اثرگذاری به ۴ تا ۸ هفته زمان نیاز دارند.
❌ "فقط داروهای تزریقی مثل بوتاکس یا آنتی‌بادی‌ها سریع جواب می‌دهند."
✅ برخی داروهای خوراکی هم در بیماران خاص سریع‌اثرند؛ اما در اغلب موارد، باید صبور بود.
❌ "چون سردرد ندارم، دیگه نیازی به ادامه درمان نیست."
✅ قطع زودهنگام داروی پروفیلاکسی می‌تواند باعث بازگشت حملات شود.
توصیه‌های کاربردی برای بیماران
صبور باشید: درمان میگرن شبیه دوی ماراتن است، نه دوی سرعت.
همکاری با پزشک: هیچ درمانی بدون مشارکت فعال بیمار موفق نخواهد بود.
اصلاح سبک زندگی: پرهیز از بی‌خوابی، اضطراب، تغذیه نامناسب و کم‌تحرکی نقش مکمل مهمی دارد.
از یادداشت روزانه استفاده کنید تا تغییرات ملموس‌تر شوند.
جمع‌بندی
درمانهای پیشگیری‌کننده میگرن، اگرچه بلافاصله اثر نمی‌کنند، اما می‌توانند به‌طرز چشمگیری کیفیت زندگی بیماران را بهبود دهند.
کافی‌ست به دارو، به بدن خود و به فرایند درمان فرصت کافی بدهید. هر مغز، واکنش خاص خود را دارد، و مهم آن است که تسلیم ناامیدی نشویم.
منابع علمی استفاده‌شده:
Harrison’s Principles of Internal Medicine, 21st Edition
Adams and Victor’s Principles of Neurology, 11th Edition
Bradley’s Neurology in Clinical Practice, 8th Edition
ICHD-3: International Classification of Headache Disorders
Silberstein SD, et al. “Migraine Preventive Therapy.” Neurology, 2021.
Charles A. “The Pathophysiology of Migraine.” The Lancet Neurology, 2018.
Lipton RB, et al. “Guidelines for Migraine Prevention.” NEJM, 2017.
اشتراک گذری این مطلب در واتساپ
پیج اینستاگرام دکتر عمادی
کانال تلگرام دنیای شگفت انگیز مغز
نرم افزار گسترش سلامت
"کانال سردرد ایران"
در اینستاگرام
کانال واتس آپ سردرد ایران
کانال یوتیوب دکتر فرهاد عمادی
وبسایت دکتر فرهاد عمادی
کانال آپارات دکتر عمادی
آدرس دکتر عمادی(گوگل مپ)
آدرس نشان دکتر عمادی
وبسایت مدمی
تلفن مطب دکتر عمادی.
از طریق شماره تماس های : ۰۷۱۳۲۳۰۸۹۴۳ و ۰۹۱۷۴۵۲۵۰۴۳ با مطب ایشان در تماس باشید. ساعات کار دکتر فرهاد عمادی : از شنبه تا چهار شنبه از ساعت یک تا ساعت ۷ بعد از ظهر